VƏFA
Beşinci şəkil

---

Kiçik bir otaq. Otağın işığı azdır. Pəncərə aşağıya qədər taxtalarla mıxlanmışdır. Xasay və Bahadır otaqdadırlar.

Bahadır (Xasayın alnını, qollarını ovxalayır) - Xasay, qardaşım…
Xasay (gözünü açıb qalxmaq istəyir, yenə də ufuldayıb yıxılır) - Of…
Bahadır - Gecə yarıdan aşdı… Dəqiqələr nə ağır keçir…
Xasay (bir an gözünü açır) - Kapitan, bir az su!
Bahadır - İçmək olmaz!
Xasay - Bircə qurtum.
Bahadır - Bu su duzludur. Onu qəsdən bura qoyublar.
Xasay - Yanıram. Ey, quldurbaşı.
Bahadır - Onu neyləyirsən, Xasay? Heç bir şey verməzlər.
Xasay - Qoy bir o cəhənnəm malikini çağırım. Bizi yatmağa qoymurlar. O, da yatmasın (Çəkməsinin tayını çöl qapıya vurur).
Qarovulçu (gəlir) - Nə çığır-bağır salmısan, əbləh adam!
Xasay - Əbləh sənsən ki, ev-eşiyini buraxıb yol basa-basa gəlib bizə qarovul çəkirsən.
Qarovulçu - Nə istəyirsən, gödək elə.
Xasay - Mənə bir səhəng sərin bulaq suyu. Bir az da yemək gətir. Bax gör toyuqdan-zaddan nə var, qızartdır.
Qarovulçu - Axmaq adam, toyuq olsa, sənə niyə verirəm!
Xasay - Toyuq yoxdur. Bəs kolxozçulardan yığdığınız necə oldu.
Qarovulçu - Biz heç kəsdən toyuq-filan yığmırıq.
Xasay - Axşam mayor yeyən toyuq bəs hardandı?
Qarovulçu - Bilmirəm. (Tez-tez qapıya baxır).
Xasay - Axmaq, sən qış küçüyü kimi zingildəyə-zingildəyə burada qarovul çəkirsən, mayor da qızarmış toyuq əti yeyir.
Qarovulçu - Bilirəm, bilirəm. Mənə bolşevik təbliğatı lazım deyil. Biz bütün Rusiyanı fəth edəndən sonra, mənə on desyatin yer verəcəklər. Təsərrüfat quracağam.
Xasay - Fris, bir mənə de görüm…
Qarovulçu - Mənim adım Fris deyil, Hansdır.
Xasay - Elə hər ikisi bir… zaddır… Qansız oldun, fərsiz oldun, nə təfavütü var! Mənim rəhmətlik nənəm, allah ölənlərinə rəhmət eləməsin, deyərdi ki, ilanın ağına da lənət, qarasına da!
Qarovulçu - Mən vəzifə başındayam, səninlə danışmağa vaxtım yoxdur.
Xasay - Bura bax, fərsiz, heç boyunu ölçmüsənmi?
Qarovulçu - Necə boyumu?
Xasay - Belə, o yırtıq çəkməli ayağından boş başına qədər neçə metr olduğunu bilirsənmi?
Qarovulçu - Mənim uzunluğum bir metr yetmiş iki santimetrdir.
Xasay - Atan cəhənnəmlik. Qoy mən sənə yol öyrədim. Sənin üçün torpaq versinlər. Daha bundan ötrü dava-dalaş nə lazımdır?
Qarovulçu - Sən kimsən, bolşevik-pomeşşiksən?
Xasay - Hə, sənin əziz canın üçün, lap üstünə düşmüsən. Mən qırmızı pomeşşikəm. Bütün yapon sərhədindən tutmuş, Qara dənizin kənarınacan hamısı mənimdir. Hə, nə deyirsən? Torpaq istəyirsənmi?
Qarovulçu - Sən öz canını qurtar, qalsın mənə torpaq verməyin.
Xasay - Mənim canımnan sənin nə işin var? Mənim canımı qurtarmağa çalışanlar var. Bax, dünən məni rezin ağacla döydülər. Bu gün dırnaqlarımın altına iynə yeritdilər. Sabah da bir şey taparlar, mənim də canım qurtarar. Ancaq sənin torpaq məsələn yarımçıq qalar.
Qarovulçu - Mənim əvəzimə fürer düşünür. Mən düşünmək istəmirəm. Bilirəm, sən deyirsən ki, mən əsir düşüm, ordan mənə torpaq versinlər.
Xasay - Yox, əsir düşsən, torpaq ala bilməzsən. Bax, mən deyim, sən qulaq as. Vuruş vaxtı başını səngərdən bir balaca çıxart, lap azca, bax belə… Mənim bu çəkməmin dabanı qədər. Bizim snayperlər bircə gülləynən sənin məsələni həll etsinlər. Düz bir metr yetmiş iki santimetr torpaq sənin payın… Artıq nəyinə lazımdır?
Qarovulçu - Axmaq! (Çölə çıxır).
Xasay - Bulaq suyu yadından çıxmasın.
Qarovulçu (çöldən) - Bulaq suyu… Sənə zəhrimar verərəm.
Xasay (dili ilə dodaqlarını yalayır) - Kapitan, susuzluqdan ölürəm.
Bahadır - Davam gətirmək lazımdır, Xasay.
Xasay - Su, su… (Özündən gedir).
Bahadır - Xasay! Xasay! Huşunu itirdi. Bu əziyyətə dəmir də davam gətirməz.

Qapı açılır, mayor içəri girir.

Mayor - Dostlar, gecəniz xeyir olsun, yoxsa yatmısınız? Bu tezdən nə yatmaq vaxtıdır? (Xasaya yanaşır). Buna nə olub?
Bahadır - Heç, bir az yuxusuzdur…
Mayor - Ay… ay… Belə narahat yerdə necə yatmaq olar? Allo? Şults! (Zabit içəri girir). Aparın bu cənabı rahat bir yerdə yatırdın. Ayılanda, yenə gətirərsiniz.
Zabit - Baş üstə, cənab mayor, özüm yatızdırımmı?
Mayor - Əlbəttə, sən yaxşısan, sonra uşaqlar bilməz, əziyyət verərlər. Bizə lazım olan söhbətləri elədimi?
Zabit - Xeyr, cənab mayor, bu çox inad adamdır. Elə hey zarafat eləyir.
Xasay - Kapitan, bir az su!
Mayor - Çox gözəl, aparın dediyim kimi… (İki nəfər hələ tamam özünə gəlməmiş Xasayı aparır. Mayor Bahadıra baxır). Deyəsən, mənim hərəkətlərimi bəyənmirsiniz?
Bahadır - Gete deyir ki, kitablar arasında olduğu kimi, insanlar arasında da elə vücudlar var ki, onlar tənqidə belə layiq deyillər. Onlar məzəmmət dərəcəsindən də aşağıda dururlar.
Mayor - Kapitan, siz bizim öz silahımızla bizə hücum edirsiniz. Gete almandır.
Bahadır - Gete insandır!
Mayor - Almanlar insan deyil demək istəyirsiniz?
Bahadır - Yox, bütün insanlara alman demək doğru olmadığı kimi, bütün almanlara da insan demək olmaz.
Mayor - Sizin hazırcavablığınız mənim xoşuma gəlir. Lakin siz qəfəsə salınmış aslana bənzəyirsiniz ki, bütün nəriltinizlə heç kəsi qorxuda bilməzsiniz.
Bahadır - Qəfəsdə olan aslan çöldə gəzən tülküdən daha şərəfli deyilmi?
Mayor - Siz məni təhqir etmək istəyirsiniz. Mən şəxsi duyğularımın əmrilə iş görmürəm. Mən böyük bir imperiyanın soldatıyam. Bu imperiyanın iradəsinə qarşı duran nə olursa-olsun, sındırılacaq, parçalanacaqdır.
Bahadır - Hər sındırılan gül budağı, hər parçalanan körpə bədəni üçün bizim qəzəb qılıncımız cavab tələb edəcəkdir, cənab mayor!
Mayor - Kin və qəzəb acizlərin silahıdır, kapitan.
Bahadır - Yandırdığınız kəndlər, qurduğunuz dar ağacları sözünüzə sübutdur.
Mayor - Biz hər kəslə layiq olduğu kimi rəftar edirik.
Bahadır - Ta qədimdən bizlərdə borclu qalmaq adət deyil, cənab mayor.
Mayor - Borcu ödəmək üçün sağ qalmaq birinci şərtdir.

Uzaqdan top səsləri eşidilir.