Xatirələr

 


Rəsul Rza haqqında
məqalələr, çıxışlar


Qara Qarayev “Polifonik poeziya”

1938-ci il Moskvada Azerbaycan ədəbiyyatı və incesənəti ongünlüyünün yekun konserti. Konsertin sonunda "Ürək mahnısı" kantatası oxundu. Bu, gərək ki, mənim Moskvada ifa olunan əsərlərimin ilki idi. Bu ilk sevincdən Rəsııl Rzaya da "pay" düşürdü. Kantatanın sözlərini o yazmışdı...

1970-ci il Bakıda böyük Lcninin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yubiley konsertində "Lenin" plakat-oratoriyası ilk dəfə çalındı. Məni təbrik etdilər. Mən də hamıdan xəbərsiz ürəyimdə Rəsul Rzaya minnətdarlığımı bildirdim. Oratoriyanı onun "Lenin" poeması əsasında yazmışdım.

Mən bu iki faktı təsadüfən xatırlamadım. "İlk" sevinclə "son" sevinci bir-birindən 32 il ayırır. Bu 32 ildə Rəsul Rza çox işlər gördü. Sinəsini qabağa verib poezıyanın sərt; çətin yolları ilə cəsarətlə irəlilədi.

0, məndən səkkiz yaş böyükdür. Cavan vaxtlarımızda bu fərq açıq-aşkar hiss olunurdu. Münasibətlərdə, söhbətlərdə, bir sözlə, hər şeydə. İndi yaşımızın sürətlə çoxaldığı bir zamanda "səkkizillik fərq" azalıb, biz daha da yaxınlaşıb dost, sirdaş, məsləkdaş olmuşuq. Yaş fərqini hiss etməmək üçün qaynayıb-qarışmaq lazım idi. Vaxt bu fərqləri elə asanlıqla, elə ustalıqla həll edir ki, heç özünün də xəbərin olmur. Amma qəribə de olsa, elə anlar var ki, mən birdən-birə aramızdakı yaş fərqini hiss edirəm. Bu Rəsul Rzaya bir dost, bir şair kimi hörmətdən, rəğbətdən irəli gəlir.

Rəsul Rza poeziyası sözün əsl mənasında yeni, çoxçalarlı, musiqi dili ilə desək polifonik poeziyadır. Bu poeziya bütün elementləri, bütün nüansları ilə mənə yaxın və doğmadır. Hər defə qəzet və jurnal səhifələrində onun imzasına rast gələndə sevinirəm. Mənə elə gəlir ki, 60 yaşlı Rəsul 25-30 yaşlı Rəsul kimi ehtirasla yazır. Bəlkə də Rəsulun gənc şairlərə qayğı ilə yanaşması, onların hər yaxşı şerini oxuyanda ata kimi sevinməsi də buradan irəli gəlir. Gənclərlə qaynayıb-qarışan, onların poetik nailiyyətlərini öz nailiyyəti hcsab edən sənətkarlar heç vaxt qocalmır. Bunun üçün böyük şair ürəyi lazımdır.

Onun hər əsərində dünənin, bu günün, sabahın nəbzi döyünür. Çoxəsrlik Azərbaycan poeziyasını yeni elementlərlə, yeni poetik nəfəslərlə zənginləşdirmək meyli Rəsul poetik inadının (sözün yaxşı mənasında) gücünü göstərir. Həraişə narahat, həmişə axtarışda, həmişə yenilik həsrətində! Məncə, bunlar Rəsul Rza poeziyasının əsas xüsusiyyətləridir. Əsl sənətkar belə də olmalıdır.

Mən Rəsulun şerlərini dönə-dönə oxuyuram və hər dəfə onlar mənə yeni görünür. Ona görə ki, şair yenilik xatirinə yenilik eləmir, formal axtarışlar aparmır, hər sözü, hər ifadəni ölçüb-biçir, onları həyatın öz rəngi, öz səsi, öz nəfəsi ilə cilalayır.

Biz — Rəsulla mən az-az görüşürük. Çox vaxt telefonla danışmaqla kifayətlənirik. Amma onun əsərlərini oxuyanda Rəsulu həmişə öz yanında görürəm. Onun nəfəsini hiss edirəm.

Rəsul Rzanın əsərləri bir sıra dillərə tərcümə olunub və olunur, poeziyası müxtəlif meridianlardan keçib gedir və çox yerdə özünə pərəstişkar tapır. Mənim təsəvvürümdə Rəsul Rza Azərbaycan poeziyasının, Azərbaycan mədəniyyətinin fəxridir. Belə "təmtəraqlı" sözlərə görə yəqin ki, Rəsul məndən inciyəcək. İnanıram ki, xalqımızm sədaqətli oğlunun əsərlərini gələcək nəsillər heyranlıqla qarşılayacaq və böyük şairin yaradıcılığına pərəstiş edəcəklər.

 

 

 
     
 

Layihənin iştirakçıları